Ümmet [2]
Ümmet, din ve mezheb demektir. Ümmet, "imam" kökünden alınmış çoğul bir isimdir. Çeşitli insan guruplarına önder olan ve kendisine uyulan bir cemaat demektir. Yani bir imamın çevresinde sağlam bir birlik oluşturup düzenli bir şekilde faaliyet gösteren ve bazı insan gurupları üzerine hakim olan bir topluluktur. Ümmet, hakim bir milletin fertlerinden meydana gelen ictimaî/sosyal bir topluluktur. (... ümmeten ...) İnsanlar için bir yol gösterici/yol işareti idi. [3] (... ümmeten ... ) Bununla ilgili iki görüş vardır: Birincisi, bütün iyi sıfatlardaki mükemmelliğinden dolayı o, kendi başına ümmetlerden bir ümmetti. (Ebu Nüvas'ın) şu sözünde olduğu gibi “Alem'i bir kişide toplaması Allah için garib/kabul edilemez değildir.” Mücahid (şöyle demiştir): Bütün insanlar kafir iken o, tek başına mü'min idi." îkincisi, ümmetin me'mum, yani hayır edinmek için peşinden gidilen veya (İbrahim'in) kendisiyle kemale erilen seçkin, güzide, örnek kişi olması anlamındadır. [4] (... ümmeten kaniten ...) Yani kendisine uyulan bir imam idi. (Kaniten): İtaatkardı. Amir, Mesruk'tan şöyle dediğini rivayet etti: Abdullah b. Mes’ud’un yanında Muaz b. Cebel’'den söz açılınca, Abdullah b. Mes'ud; Muaz b. Cebel “ümmeten kaniten” idi, dedi. Bir adam, “ümmet nedir?” deyince (İbn-i Mes'ud); (o) insanlara “hayr”ı öğreten “kanıt” ise Allah'’a ve Resul’üne itaat edendir, dedi. Konunun devamında Hz. İbrahim'in “ümmet” diye tesmiye olunmasının muhtemel sebepleri üzerinde duruluyor: - Toparlanmaya / biraraya gelmeye vesile olması - İyilik özelliklerinin kendisinde toplanması - Kendisinden başka mü’min yokken tek başına iman etmiş olması vs. [5] (.. ümmeten ...): Allah'a ibadet hususunda bir topluluğun yerini tutardı. “Falanca kendi başına bir kabiledir” şeklindeki sözleri gibi ... [6] (.. ümmeten ...): İnsanların kendisiyle kemale erdiği imam, önder. [7] (... ümmeten ...): Önder. Hayırlarda kamil bir ümmet/imam (anlamına geldiği de) söylenmiştir. [8] (...ümmeten ... ) Şüphesiz İbrahim iyi hasletleri kendisinde toplayan önder ve örnek bir kimseydi. Bundan dolayı Yüce Allah onu kendisine dost seçti... [9] "Ümmeten" kelimesi ile ilgili otoritelerin görüşlerini şöylece toparlamak mümkün: a- İmam/önder; b- İyi hasletlerin kendisinde somutlaştığı kişi; c- Seçkin/güzide/örnek; d- Yol gösterici/işaret taşı; e- İnsanlara hayrı öğreten kişi... Türkçe Kur'an çevirilerinin bir kısmında “ümmet” kelimesinin tercüme edilmeyerek muğlak bırakıldığını ve böylece mecazi anlamının ortaya çıkmadığını görüyoruz. Elmalı: Muhakkak ki İbrahim başlıbaşma bir ümmet idi... Çantay: Hakıykaten İbrahim (başlıbaşına) bir ümmetti... D.Î.B. : İbrahim, şüphesiz... bir önderdi... Bilmen: Muhakkak ki İbrahim -başlıca- bir ümmet idi... Yavuz: Gerçekten İbrahim bütün hayırlı hasletleri kendisinde toplayan bir imamdı (önderdi) ... Davudoğlu: Muhakkak İbrahim... bir ümmetti (önderdi). Ateş: İbrahim... bir ümmet (her iyiliği kendinde toplayan bir önder) idi... Bulaç: Gerçek şu ki, İbrahim (tek başına) bir ümmetti... T.D.V: İbrahim, gerçekten... bir önder idi... Y Öztürk: Şu da kuşkusuz ki, İbrahim başlıbaşma bir ümmet idi... Atay: Doğrusu, İbrahim... bir önderdi. A. Öztürk: Gerçekten İbrahim... bir ümmetti. Koçyiğit: İbrahim... bir ümmetti. Hizmetli: Doğrusu İbrahim... bir hidayet önderi idi. Varol: Doğrusu İbrahim bir ümmetti. Piriş: İbrahim ... hanif bir önderdir. Elmalı, Çantay, Bilmen, Bulaç, Y. Öztürk, A. Öztürk, Koçyiğit ve Varol gibi mütercimler”ümmet” kelimesini; anlaşıldığı kadarıyla “cemaat, topluluk, kavim” vs. şeklinde algılamışlar ve doğal olarak -bunun herkes tarafından bu şekilde anlaşılacağı kanısıyla- farklı bir anlamı veya anlamları olabileceği ihtimaline iltifat etmeyerek olduğu gibi yazmakla yetinmişlerdir. Kelimenin bu şekilde anlaşılmasını sağlayacak sebepler yok değildir. Hatta görüşlerini çalışmamıza dahil ettiğimiz alimlerden bir kısmı kelimenin böyle bir anlamının da olduğunu beyan etmişlerdir. Ancak yukarıya naklettiğimiz görüşlerin tümü dikkatlice incelenecek olursa “ümmet” kelimesinin en azından bu ayette böyle bir anlama gelebileceği ihtimalinin zayıf olduğu ve alimlerimizin de zaten buna fazlaca itibar etmedikleri görülecektir. D.İ.B., Yavuz, Davudoğlu, Ateş, T.D.V., Atay, Hizmetli ve Piriş'in tercümeleri ise; gerek ümmet kelimesinin mecazi anlamının doğrudan tercümeye yansıtılması ve gerekse bunun parantez açılarak açıklanmış olması nedeniyle bizce daha kayda değer görülmektedir. Özellikle Yavuz'un tercümesi daha dikkate şayandır. Kanaatimizce bu ayette “ümmet” kelimesinin; “önder, imam, örnek, seçkin, yol gösterici” anlamları daha baskındır ve üzerinde düşünülmeye layıktır. Sonuç olarak ayetin ilgili kısmının aşağıdaki şekillerde tercüme edilebileceğine inandığımızı belirtmek istiyoruz: - Gerçekten İbrahim... bütün hayırlı hasletleri kendisinde toplayan bir imamdı (önder). (Yavuz) - Doğrusu İbrahim ... bir hidayet önderi idi. (Hizmetli) - Gerçek şu ki, İbrahim insana yakışan tüm erdemleri kendinde toplamasını bilen... biriydi. (Esed) - İbrahim başlıbaşına bir numune-i imtisal idi. (D. Cündioğlu) - Şüphesiz İbrahim tek başına bir yol göstericiydi vs.
16.02.2009 tarihinden beri 3337 defa okundu. Son takip: 02.05.2024 - 05:32
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.